O serii
Seria dokumentalna Filmowa Encyklopedia Powstań Śląskich w formie historii mówionej opowiada o losach powstańców śląskich w trakcie walk w latach 1919-1921 oraz przedstawia dzieje ich rodzin w okresie międzywojennym, czasach II wojny światowej i okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W każdym odcinku historię najważniejszych dowódców i szeregowych powstańców przedstawiają ich żyjący potomkowie. Na kanwie historii rodzinnych od 2016 roku powstały trzy serie ośmiu krótkometrażowych filmów dokumentalnych, przedstawiających najważniejsze i najbardziej tragiczne momenty w dziejach tych terenów: okres powstań śląskich, kampanię wrześniową i pozostałe wydarzenia II wojny światowej, wielotysięczne wywózki ludności rozpoczęte w 1945 roku (w dyskursie publicznym często określane mianem „Tragedii Górnośląskiej”) oraz represje względem niepodległościowców w okresie Polski Ludowej. Każdy odcinek serii wzbogacony jest unikalnymi archiwalnymi dokumentami i fotografiami pochodzącymi ze zbiorów rodzin powstańczych oraz prywatnych kolekcjonerów – pasjonatów historii regionu. Oprócz niepublikowanych dotąd archiwaliów, każdy odcinek został wzbogacony filmowymi inscenizacjami, rekonstruującymi przedstawiane wydarzenia. Zostały one wykonane przy współudziale profesjonalnych grup rekonstrukcyjnych, dysponującymi oryginalnymi epokowymi strojami i rekwizytami. W ich realizację włączyły się m.in. Grupa Rekonstrukcji Historycznej Powstań Śląskich „Weteran” z Radzionkowa oraz GRH Radfahrtruppe Rowery Zabytkowe z Zabrza. Całość inscenizacji została zrealizowana na terenie województwa śląskiego, m.in. w: Radzionkowie, Zabrzu, Piekarach Śląskich, Siemianowicach Śląskich, Bytomiu, Świętochłowicach, Pszczynie czy Goczałkowicach.
Projekt stanowi początek obchodów 100. rocznicy powstań śląskich, najważniejszego okresu w historii regionu, który zaowocował powrotem Górnego Śląska do Polski po ponad sześciu wiekach funkcjonowania pod czeską, a później niemiecką jurysdykcją. Od października 2017 roku pierwsza seria emitowana jest na ogólnopolskiej antenie TVP Historia, a od stycznia 2019 roku także na TVP3 Katowice.
Filmowa Encyklopedia Powstań Śląskich została nagrodzona w plebiscycie Wydarzenie Historyczne Roku 2016 w kategorii Edukacja i multimedia oraz wyróżniona w kategorii edukacja w XXXVII edycji konkursu na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2016. Zdobyła także główną nagrodę w kategorii Najlepsza telewizyjna seria historyczna na XII FilmAt Film, Art & Tourism Festival oraz Wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne Roku 2017 (kategoria: dokonania z zakresu inicjatyw edukacyjnych oraz popularyzacji dziedzictwa kulturowego).
Projekt Filmowa Encyklopedia Powstań Śląskich realizowany jest dla Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach dzięki dofinansowaniu ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”. Odcinki „Konstanty Wolny – marszałek Sejmu Śląskiego” oraz „Józef Trojok – dowódca z Chropaczowa” z serii „Filmowa Encyklopedia Powstań Śląskich” dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach Programu Kultura – Interwencje 2017. Edycja jesienna. W realizację włączone są także inne instytucje kultury oraz ośrodki naukowe. Patronem medialnym serii jest TVP Historia.
Projekt skierowany jest do szerokiego wachlarza grup wiekowych, począwszy od uczniów szkół podstawowych. Przewidywana grupa odbiorców liczy około pół miliona osób, na które składa się:
- grupa uczniów z 2000 szkół woj. śląskiego (ok. 500 tys. uczniów szkół podstawowych i szkół ponadgimnazjalnych), do których dostarczone zostały płyty z filmami,
- uczestnicy lekcji muzealnych w Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach,
- uczestnicy projekcji premierowych w gmachu Sejmu Śląskiego, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Muzeum Powstań Śląskich, Instytucie Pamięci Narodowej w Katowicach i innych placówkach kulturalno-światowych,
- dystrybucja filmów za pośrednictwem sieci internetowej. Każdy z filmów został udostępniony wraz z prawem do ich dalszego wykorzystania zgodnie z zasadami licencji: Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska. Ponieważ projekt jest projektem multimedialnym został on przygotowany w oparciu o standardy dostępności WCAG 2.0 dla materiałów Video.